วุฒิอาสาธนาคารสมอง ภาคกลาง

          สืบเนื่องจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้ทรงมีพระราชดำรัสเกี่ยวกับธนาคารสมอง เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม 2543 ในการนำผู้ที่เกษียณอายุ ที่มีสุขภาพแข็งแรง และมีจิตอาสา ในนาม "วุฒิอาสาธนาคารสมอง” มาร่วมกันพัฒนาสังคมและประเทศชาติ ต่อมา คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 15 สิงหาคม 2543 มอบหมายให้ สศช. เป็นหน่วยทะเบียนกลางธนาคารสมอง ทำหน้าที่รวบรวมข้อมูล จัดทำบัญชี ทำเนียบผู้ทรงคุณวุฒิ และประสานและเชื่อมโยงกับเครือข่ายต่าง ๆ เพื่อให้วุฒิอาสาฯ ได้นำความรู้ ประสบการณ์ และความเชี่ยวชาญ มาช่วยงานที่สอดคล้องกับความต้องการของหน่วยงานและเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม
          รองเลขาธิการฯ กล่าวต่อไปว่า สศช. และ มพท. สนับสนุนการทำงานของวุฒิอาสาฯ และภาคีเครือข่ายในพื้นที่ โดยวุฒิอาสาฯ รวมกลุ่มกันขับเคลื่อนงานเชิงยุทธศาสตร์ผ่านกิจกรรมและโครงการต่าง ๆ ที่หลากหลายและเป็นรูปธรรม ตามความต้องการของหน่วยงาน ชุมชน และบริบทของแต่ละภูมิสังคม ในทั่วทุกภาคของประเทศ ที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และแผนพัฒนาจังหวัด/ชุมชนท้องถิ่น มุ่งสู่การบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) บนฐานปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง รวมทั้งเป็นการสร้างและขยายเครือข่ายการทำงานร่วมกันของวุฒิอาสาฯกับภาคีเครือข่ายการพัฒนาในพื้นที่ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ประชาสังคม และชุมชน ตลอดจนการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์บทบาท ผลการดำเนินงานของวุฒิอาสาฯ อย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง ส่งผลให้ผลงานเป็นรูปธรรมและเป็นที่ประจักษ์ รวมทั้งเป็นที่ยอมรับของหน่วยงานและชุมชนในพื้นที่
          สำหรับการประชุมในวันนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อรายงานและเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ผลการดำเนินงานของวุฒิอาสาฯ ภาคกลาง ขยาย เชื่อมโยง และบูรณาการการขับเคลื่อนงานของวุฒิอาสาฯ กับภาคีการพัฒนาในระดับพื้นที่จนถึงระดับจังหวัดและระดับภาค และการจัดทำแนวทางการขับเคลื่อนงานของวุฒิอาสาฯ ปี 2564 ที่สอดคล้องกับประเด็นในยุทธศาสตร์ชาติ แผนแม่บท และแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 12 ที่เน้นการดึงพลังของภาคส่วนต่าง ๆ ทั้งภาครัฐ เอกชน ประชาสังคม และชุมชนท้องถิ่น มาร่วมแก้ไขปัญหาที่สอดคล้องกับความต้องการของพื้นที่อย่างแท้จริง รวมทั้งรวบรวมผลการดำเนินงานของวุฒิอาสาฯ เพื่อนำไปประกอบการจัดงาน "20 ปี ธนาคารสมอง” ต่อไป
          ทั้งนี้ การประชุมใช้เวลา 2 วัน วันแรก เป็นการนำเสนอยุทธศาสตร์การพัฒนาภาคกลางและทิศทางการขับเคลื่อนสู่การปฏิบัติ และดัชนีความก้าวหน้าของคนในภาคกลาง เวทีเสวนาเติมเต็มความรู้ให้วุฒิอาสาฯ และภาคีเครือข่าย หัวข้อ "พลังสูงวัยร่วมสร้างชุมชนสู่ความเท่าเทียม” ใน 3 ประเด็น ได้แก่ การแก้ไขปัญหาความเหลื่อมล้ำในระดับพื้นที่ เกษตรกรรมยั่งยืนแบบมีส่วนร่วม และผู้สูงอายุกับการใช้เทคโนโลยีในชีวิตประจำวัน และการระดมความคิดเห็นและนำเสนอแนวทางการดำเนินงานที่เป็นรูปธรรมของวุฒิอาสาธนาคารสมอง ใน 5 ด้าน ได้แก่ 1) การส่งเสริมอาชีพ รายได้และพัฒนาคุณภาพชีวิต 2) การอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 3) การสาธารณสุขและสังคมสงเคราะห์ 4) การอนุรักษ์และฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรม และ 5) การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้การดำเนินงานที่เป็นรูปธรรมระหว่างวุฒิอาสาฯ กับภาคีการพัฒนา วันที่สอง เป็นการนำเสนอแนวทางการดำเนินงานแบบบูรณาการระหว่างวุฒิอาสาธนาคารสมองกับภาคีเครือข่าย และสรุปผลการประชุม นอกจากนี้ ภายในงานมีการจัดนิทรรศการผลการดำเนินงานของวุฒิอาสาธนาคารสมองภาคกลางที่เป็นรูปธรรมรายจังหวัด

     จังหวัดเพชรบุรี เป็นจังหวัดที่มีความหลากหลาย เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจ มีประวัติความเป็นมายาวนาน มีโบราณสถาน โบราณวัตถุ และศิลปกรรมต่าง ๆ ได้แก่ ภาพเขียนฝาผนังอุโบสถ ลวดลายปูนปั้น หน้าบัน หน้าจั่วของโบสถ์ วิหาร ในวัดต่าง ๆ ปัจจุบันมีพระพุทธรูปหรือซากสถูปเจดีย์เป็นหลักฐาน ประกอบกับลักษณะของเมืองเพชรบุรี มีทั้งภูเขา ป่าไม้ ลำธาร น้ำตก แก่งหิน และหาดทรายชายทะเลที่มีธรรมชาติสวยงาม รวมทั้ง มีโครงการพระราชดำริมากที่สุดในประเทศถึง ๑๑๓ โครงการ ทำให้เพชรบุรีเป็นจังหวัดที่น่าท่องเที่ยวและศึกษา ดูงานจังหวัดหนึ่งของประเทศ สมดังคำขวัญที่ว่า “เขาวังคู่บ้าน ขนมหวานเมืองพระ เลิศล้ำศิลปะ แดนธรรมะ ทะเลงาม
      จังหวัดเพชรบุรี มีวิสัยทัศน์มุ่งสู่ “เมืองเศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบ และเมืองน่าอยู่ น่ากิน น่าเที่ยว ระดับประเทศ” มีประเด็นยุทธศาสตร์การพัฒนา ๓ ด้าน ได้แก่ (๑) ยุทธศาสตร์การพัฒนาความมั่งคั่งด้านเศรษฐกิจจากฐานการท่องเที่ยว การค้า การบริการ และการเกษตรครบวงจร (๒) ยุทธศาสตร์การเสริมสร้างความมั่นคง ความสงบเรียบร้อย และสังคมคุณภาพที่พึ่งตนเองได้ด้วยศาสตร์พระราชา และ (๓) ยุทธศาสตร์ การบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลและยั่งยืน โดยการขับเคลื่อนการพัฒนาที่ผ่านมา นอกจากกลไกที่เป็นทางการหรือหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ประชาสังคมแล้ว ยังมีวุฒิอาสาธนาคารสมองเป็นกลไกขับเคลื่อนงานในระดับพื้นที่ที่สำคัญ เป็นพลังร่วมในการพัฒนาทั้งในเชิงพื้นที่และเชิงประเด็น ผู้สูงวัยเหล่านี้ มีจิตอาสาช่วยเหลือพัฒนาพื้นที่ เป็นพลังทางสังคมที่เข้มแข็งอีกหนึ่งพลังของสังคมไทยที่น่าภาคภูมิใจและสนับสนุน

         มูลนิธิพัฒนาไท และ สศช. โดยวุฒิอาสาฯ และภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วนในพื้นที่ ร่วมกันขับเคลื่อนแผนพัฒนาประเทศ และยุทธศาสตร์ชาติ บนฐานหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาอย่างต่อเนื่อง จนเกิดการปฏิบัติอย่างจริงจังและเป็นที่ประจักษ์อย่างเป็นรูปธรรม ทั้งการเป็นตัวกลางในการประสานและหนุนเสริมการแปลงนโยบายไปสู่การปฏิบัติ การเชื่อมโยงภาคีเครือข่าย การให้คำปรึกษาและเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาตามความต้องการและความเหมาะสมต่อชุมชนและหน่วยงานต่าง ๆ การถ่ายทอดองค์ความรู้ ความเชี่ยวชาญ ประสบการณ์ และการผสมผสานความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นกับความรู้สมัยใหม่ตามภูมิสังคมของความเป็นไทย การรักษาและสืบทอดภูมิปัญญาไทยจากรุ่นสู่รุ่น และการเรียนรู้พัฒนาสื่อสร้างสรรค์ต่าง ๆ นับเป็นตัวอย่างที่ดีในการนำความรู้ ความเชี่ยวชาญ และศักยภาพของผู้สูงวัยมาร่วมพัฒนาชุมชน สังคม และประเทศชาติ
          อย่างไรก็ตาม จากสถานการณ์ในปัจจุบันที่เกิดการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID - 19) อย่างกว้างขวางทั่วโลก รวมถึงประเทศไทย และท่ามกลางภาวะวิกฤตเศรษฐกิจและสังคมที่กว้างขวางและรุนแรง หรือเรียกว่า "ยุค Coviderization” วุฒิอาสาฯ ควรปรับบทบาทการทำงานที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติและแผนพัฒนาประเทศ ด้วยบทบาทที่สำคัญในการนำสังคมอีกครั้งหนึ่ง ด้วยการมองไปข้างหน้าในอนาคตว่า สิ่งที่จะต้องเผชิญกับความท้าทายในอนาคตมีอะไรบ้าง ซึ่งส่งผลต่อแนวคิดการพัฒนาที่เปลี่ยนแปลงไป โดยเฉพาะการดำรงชีวิตในฐานวิถีชีวิตใหม่ (New Normal) ที่ต้องยึดหลักความพอเพียง และการจัดสรรทรัพยากรที่มีอยู่ในการดำรงชีวิตอย่างเหมาะสม พอเพียง และยั่งยืน เน้นให้คนมีสุขภาพแข็งแรง มีความเป็นอยู่ที่ดี นำไปสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืน
          การประชุมในครั้งนี้ นับว่าเป็นโอกาสอันดีที่ทำให้วุฒิอาสาธนาคารสมองในแต่ละพื้นที่ แต่ละจังหวัด และมีความถนัดในแต่ละด้านมาพบกัน เพื่อแสวงหาแนวทางการพัฒนาและแก้ไขปัญหาร่วมกัน ด้วยการเสริมจุดแข็ง เติมเต็มจุดอ่อน เชื่อมโยงเกาะเกี่ยวการทำงานร่วมกันเป็นเครือข่าย เป็นธนาคารความรู้ที่เดินเข้าหาชุมชน เพื่อส่งเสริมการพัฒนาในประเด็นสำคัญที่เท่าทันต่อสถานการณ์ต่าง ๆ การนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นเข็มทิศในการพัฒนาประเทศ และร่วมกันหาแนวทางการรับมือกับโรคอุบัติใหม่ / อุบัติซ้ำ ทั้งนี้ สิ่งที่สำคัญคือ การแปลงยุทธศาสตร์การพัฒนาในยุทธศาสตร์ชาติและแผนพัฒนาประเทศ ไปสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรมและมีประสิทธิภาพ ซึ่งวุฒิอาสาฯ ภาคีเครือข่าย และทุกท่าน เป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยเชื่อมร้อยรอยต่อ ถักทอเครือข่าย และหุ้นส่วนการพัฒนาต่าง ๆ ให้เป็นฐานกำลังที่เข้มแข็งและมั่นคง ในการพัฒนาชุมชนและสังคมให้พร้อมที่จะเติบโตอย่างสมดุลและยั่งยืนต่อไป

      การประชุมเชิงปฏิบัติการ “รวมพลังวุฒิอาสาธนาคารสมองภาคกลาง ขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศบนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” ในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อนำผลที่ได้จากการประชุม ไปปรับปรุงแผนการดำเนินงานของธนาคารสมอง และบทบาทของวุฒิอาสาฯ ที่จะช่วยสนับสนุนและผลักดันการขับเคลื่อนงานให้ถึงจุดหมายปลายทาง อีกทั้งเป็นส่วนสนับสนุนในเรื่องยุทธศาสตร์ชาติ ๒๐ ปี และแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ ๑๒ ซึ่ง สศช. และ มพท. จะได้นำเสนออีกครั้ง หลังจากที่ได้จัดสัมมนาครบทั้ง ๔ ภาค ขณะนี้ยังเหลือการประชุมที่ภาคเหนือ และเมื่อดำเนินการครบทั้ง ๔ ภาค จะสรุปเป็นภาพรวม แล้วจัดทำเป็นแผนการดำเนินงานของวุฒิอาสาฯ ต่อไป